Gobbagahpir

Janne Hansena gobbagahpira lea Eva Solhaug gorron 1990-logus. Govvideaddji: Tania Lopez/DÁG

Ivgus lei gobbagahpir anus gitta 1920-logu rádjai, nappo guhkes áiggi maŋŋil go Ivgu gákti atnu lei nohkan. Vel odne lea eanet nissonolbmot go dievdoolbmo geat atnet gobbagahpira Ivgu gáktái.

Nissongahpir mii lea anus Ivgu gáktái, gohčodit Gáivuona muitaleaddjit gobbagahpirin, nissongahpirin dahje sámegahpirin. Gobba/goabba sátni dáidá vuolgit báikkálaš divrenamas mas lea stuoris ja jorbbas maŋábealde, ja govvida gahpira?, čállá Lene Antonsen gahpira birra.

Ole Thommassen govvida nissongahpiriid ná:

«Nissonolbmuid gahpir lea seamma sullasaš geasset ja dálvet; das lei sierralágan gahperhápmi, ja lei gorrojuvvon nu ahte dat sulastahttá duolba busse gahperdeavddan. (…) Nissonolbmot atne ain dan seamma gahpira; dušše dálvet lei liidni gahpira badjel. (…) Ivgu nissonolbmot jorahedje vuovttaid oktii gahpira sisa. Soapmásat bárgidedje vuovttaid, muhto dalle maiddái nu ahte vuovttat šadde gahpira sisa eaige oidnon.»

Bergen Dávvirvuorkkás lea gahpir man leat viežžan Ivgu guovllus jagi 1934:s. Dat lei gorrojuvvon čáhppes bubmolulloláđis, ja ravddain lei ruoná silkebáddi ja alit lađđi mas leat vilges dielkkut. Gahpira birra lea čáhppes silkebáddi mii moatti sajis lea goarustuvvon gitta.

Lene Antonsen lea čállán máŋggaid muittuid ja muitalusaid nissongahpira birra girjjážii: Sjøsamisk klesbruk i gamle Lyngen. Máŋggas geat leat Dálošvákkis ja Olmmáivákkis eret, riegádan 1800-loguloahpas, dadjet ahte sii muitet ahte ledje muhtumat geain ledje dákkár gahpirat.

Okta gii dán lea muitalan Lene Antonsenii lea Elfrida Hansen Dálošvákkis eret, muitala ahte son muitá vuoras nissonolbmo guhte álot čohkkádii ja suorpmaiguin bárgidii gahperbáttiid, muhto son lávii gal maiddái čuoldit. Dán vuoras áhkus ledje iešguđetlágan báttit main ledje iešguđetlágan minstarat ja ivnnit. Helene Mikalsen oappáinis, Amandain, rekonstrueriiga gahpira 1938-40 áigodagas. Soai muittiba movt sudno siesá/muoŧá/goaski, Elen Andreassen, gahpir lei. Siessá/muoŧŧá/goaski jámii 1920-logus.

Nærbilde av kvinne med gobbagahpir. Hun har blått bomullstøy, rødt bånd og hvitt bånd nederst på luen. Luebåndet hennes er vevd.

Annfrid Trollvik. Gahperbátti lea Asle Tveitnes čuoldán. Govven: Tania Lopez, DÁG

Gobbagahpira ođđaáigásaš atnu

Nissongahpir lea dávjjimusat gorrojuvvon čáhppes láđis, man ovddabealde leat durren vai šaddá smávit gaibbaš. Gahpira vuolimus geahči hervejuvvo ivdnebáttiin dahje bumbollađiin. Gahpira vuolimus ravda hervejuvvo vilges seakka silkke- dahje bumbolbáttiin. Gahperbáddi lea juogo bárgiduvvon dahje čuldojuvvon. Báddi gissojuvvo guktii deavdda birra ja čuolbmaduvvu maŋábealde.

Gahpir, dan soapmásat muite dan go mun válden iežan gahpira atnui. Sii dadje ahte dološ áiggis das eai lean nu ollu ivnnit iige nu ollu čiŋahuvvon. Sáhttá lestadialaš oskku mii dasa lea sivva.
– Mary Mikalsen Trollvik, 2015-