Idar Kristiansen. Foto: Torgrim Rath Olsen.
Idar Kristiansen
Kvena ja sámi kultuvra, gullevašvuohta ruovttuguovlluide lea guovddážis Gáivuotnalačča, Idar Kristiansena girječállimis.
Idar Kristiansen riegádii jagi 1932:s Ávágis. Váhnemat leigga Davvi-Romssas eret. Jagi 1942:s báhtarii su bearaš eret soađis Finnmárkku rittus Idar áhči ruovttugillái, Olmmáivággái. Dáppe sii orro guokte jagi, ovdalgo fas šadde báhtarit 1944 čavčča Davvi Møre guvlui. Idar lei nubbin boarráseamos mánná ja sus ledje vel golbma nuorabat oappát/vielljat. Idar áhčči jámii Davvi Møres 1945 juovllaid áigge. Jagi 1946:s bearaš máhcai Gáivutnii ja Dálvvesvággái. Seamma jagi álggii Idar reálaskuvlii Ivgumuotkkis. Son oaččui stipeandda váldit oahpu Romssa oahpaheaddjiskuvllas (1949-1953), ja árjjálaččat searvvai skuvlla girjjálašvuođabirrasii. Jagi 1953 rájes gitta 1969 rádjái son barggai oahpaheaddjin máŋggaid báikkiin Norggas Vålerenga rájes Oslos gitta Davvinjárgga rádjai Finnmárkkus».
Kristiansen barggai journalistan luođubargiin máŋggaid áviissain ja áigečállagiin, ja son dagai máŋga guoimmuhanprográmma NRK:s (gaskal 1968 ja 77). Daid áiggiid go ii čállán, de son málii málagovaid. Daid son utnolašvuođain skeŋkii bearrasii ja ustibiidda.
Girječálli Idar
Su álgogirji Sanger fra en tundra (1957) man norgga mediaid girjeárvvoštallit bures vuostáiválde. Su divttat leat vuođđun su boahttevaš girječállimis mas sion deattuha luonddu, olbmuid ja kultuvrraid Davvikalohtas. Jagi 1970 almmuhuvvui girji Korstog mot Kautokeino, mii lei dokumentáraromána sápmelaččaid vuostálastimis eiseválddiid ja sosiála vearrivuođa vuostá. Vuostálastin ahtanušai ja rievddai nu ahte šattai oskkolaš vuostálastin mas olbmošggoddin dáhpáhuvai Guovdageainnus 1852 čavčča. Váldogirjjit Kristiansena girječállimis leat románaráidu Kornet og fiskene mii lei njelljii gáhppálagas, main vuolggasaddji lei láttániid álbmotvádjoleapmi Finnmárkui ja Davvi-Romsii 1800-logu loahpageahčen. Ráidui lei stuorra beroštupmi ja dagahii dalá áiggis garra digaštallamiid. Ráiddu guovtti vuosttaš girjjiin – Svanevinger i nord (1978) ja Den salte åkeren (1979) – oaččui son Aschehoug-bálkkašumi jagi 1980:s, ja seamma jagi son evttohuvvui jagi 1981 Davviriikkaid Ráđi girjjálašvuođabálkkašupmái girjjiin Stiene fører til havet (1980).
Filbma Havlandet
Idar Kristiansen jámii 1985 ođđajagimánus ovdalgo filbma Havlandet (1985) gárvvistuvvui. Filmma vuođđun lea dat guokte vuosttaš girjji mat gullet Kornet ja fiskene ráidui, ja filbmabagadallin lei Lasse Glomm. Romána “Nådekvalpenes dal” almmuhuvvui jagi 1985:s maŋŋil go girječálli lei jápmán. Gilli mii das govviduvvo lea Olmmáivággi soahteáiggis, ja girjji lea Idar Kristiansen čállán iežas mánnávuođamuittuid vuođul. Dát girji lei dat vuosttaš jurddašuvvon románatrilogiijas – “Nordfor Haltia” – mii galggai govvidit eváhku ja ođđasishuksema Davvi-Romssas.
Digitalt tilgjengelige bøker av Idar Kristiansen, Nasjonalbiblioteket
Forfatterbiografi av Idar Kristiansen, Kaisa Maliniemi, pdf
Tobben & Ero – Hungerstanka fra Ollikangas – Tekst Idar Kristiansen
Fáktádieđut Idar Kristiansena birra
- Girječálli, journalista, servodatdigaštalli
- Riegádan Honnesvágis jagi 1932:s
- Su eadni lei Ivgus eret ja áhčči Gáivuonas
- Eanas áiggi eallimis son orui Dálošvákkis
- Son barggai máŋga jagi oahpaheaddjin ja journalistan
- Vuittii Aschehougs girjjálašvuođa bálkkašumi jagi 1980:s
- Evttohuvvon Davviriikkaid ráđi girjjálašvuođa bálkkašumi evttohassan jagi 1980:s
- Son jámi 1985:s
Idar Kristiansena girjjis
- Sanger fra en tundra – diktsamling, 1957
- Alt du trodde glemt, diktsamlig 1961
- Korstog mot Kautokeino, 1970
- Svanevinger i nord – roman, 1978
- Den salte åkeren – roman, 1979
- Stiene fører til havet – roman, 1980
- Guds nåde nordpå – roman, 1981
- Brenninger forut – noveller og dikt, 1982
- Regnskap i rødt, krimroman, 1983
- Nådekvalpens dal, fortellinger, 1985
